MATBAA MÜREKKEPLERİ
MATBAA
MÜREKKEPLERİ
Fabrikalarda imal edilen ve satışa sunulan mürekkeplerin yapılarını oluşturan
temel elemanlar basit olarak aşağıdaki gibi bir sınıflamaya tabi tutulabilir.
1- Pigment = Öz
2- Bağlayıcılar = Vernik
3- Çözücüler
4- Kimyasal yardımcı maddeler
Pigment : Renkli zerrelerden teşekkül etmiş olan pigment mürekkebin renk
unsurudur. Fonksiyonları şöyle sıralanabilir:
a- Mürekkebe renk verir.
b- Aşağıdaki ek özellikleri kazandırır.
1- Dayanıklılık :
I- Işık dayanıklılığı: Özellikle ultraviyole ışınlarına dayanıklılığı ifade
eder (Güneş ışığına karşı)
II- Isıya dayanıklılık: Materyal üzerine tatbik edildikten sonra normal dışı
ısıya maruz kalacak mürekkepler için pigmentin ısıya dayanıklılık derecesi çok
önemli dir. (Teneke baskılarda olduğu gibi)
III Sabun - alkali , asit gibi kimyevi maddelere dayanıklılık : Bilhassa
ambalaj sanayinde kullanılan baskı için önemlidir.
IV- Çözücülere dayanıklılık: Burada kast edilen uçucu çözücülerdir. Tertibinde
Etilalkol gibi uçucu maddeler bulunduğunda çözülmeye sebebiyet verir. Su da
uçucu ve dolayısıyla çözücüdür. Vernik ve laklar çözücü olarak düşünülmez.
Örtücülük: Mürekkebe örtücülük vasfını kazandıran, ayarlayan
pigmentlerdir.
Bağlayıcılar: Reçine, yağ vs. maddeler olup
a- Mürekkebin parlaklığını tayin eder
b- Kimyasal dayanıklılık kazandırır
c- Pigment zerrelerini baskı materyaline tespit etmeyi sağlarlar.
Çözücüler: Pigment ve bağlayıcılara matbaa makinelerinin gösterdikleri
özelliğe göre baskı materyallerine baskı yapılabilmesi için kazanması gereken
akıcılık kabiliyetini kazandırır. Umumiyetle reçineleri çözmek için kullanılır.
Çözücü mürekkebin kuruması esnasında mürekkebin nevine göre buharlaşarak veya
emilerek baskı materyali üzerinde bir reçine filmi meydana getirir. Bu film
içinde pigment zerrecikleri dağılmış halde bulunur.
Yardımcı Maddeler : Mürekkep içerisine katılan kurutucu, inceltici vs.
maddelerdir. Mürekkebin renk nüansını örtücülük gibi vasıflarını değiştirmez.
Diğer vasıflarını ayarlar.
Kurutucular : Mürekkebin uygun bir zamanda sertleşmesini temin etmek
için bağlayıcının kuruma zamanını hızlandırmak için kullanılır.
İncelticiler: Mürekkebin yolma dayanıklılığını ve baskı derecesini
arttırmak için kullanılır.
Bezir Yağı Ve Vernik : Bezir yağı keten tohumlardan çıkarılır. Vernik bezir
yağının kaynatılmasıyla ortaya çıkar. Keten tohumlarından çıkarılan bezir
yağından elde edilen vernik üç cinstir. İnce, Orta, Kalın. Bunlar öz maddesiyle
karıştırır. Vernikler üç şekilde elde edilir:
a- Keten tohumlardan (Bezir yağı)
b- Petrolden (Reçine, solvent vernikleri)
c- Bazı ağaçların yağından (Çin ağacı yağından) Verniğin öz maddesiyle
karıştırılmasında iki önemli husus gerçekleştirilir.
- Öz maddesini kağıda nakleden ve özle iyi karışan bir madde olması
- Hava ile temas edince, kuruma hassasiyetiinin bulunmasıdır. Matbaa
mürekkepleri yapılan baskı işlemine göre, baskı makineleri vasıtasıyla çeşitli
kalınlıklarda baskı yapılan materyallere tatbik edilir. Mürekkep kalınlıkları,
ofset baskıda en ince, serigrafi baskıda en kalınıdır. Mürekkepler makinenin
hızı, baskı işleminin cinsine uygun bir karışımda formüle edilmelidir. Matbaa
sanayinde kullanılan mürekkepler baskı branşına göre birbirlerinden farklı
durum arz ederler. Kullanılan mürekkepler hususiyetleri bakımından farklılık
gösterirler, yapılış bakımından ayrılık göstermezler.
Baskı Tekniklerine Göre Kullanılan Mürekkepler
Kullanılan mürekkepler ikiye ayrılır:
1-Siyah mürekkepler
2-Renkli mürekkepler
Siyah mürekkepler
Öz Kısmı: Petrolün yakılmasından ve
hava gazından üretilen işler, öz olarak kullanılır. Kaliteli siyah mürekkep
imalinde kullanılır.
Yağ Siyahı: Balık yağı, katran yağı,
bazı nebati ve hayvani yağlar hususi yapılmış ağzı kapalı bir taraftan hava
akımı veren, kazanlarda yakılır. Oluşan duman kazanın diğer borusundan çıkar,
birçok bölmeler üzerinde is bırakılır. Bunlar toplanır ve öz olarak kullanılır.
Örtme kabiliyeti (fazla olduğundan oto tipi işlerde kullanılmaz. Elde edilen is
vernik ile karıştırılarak mamul haline getirilir.)
Renkli Mürekkepler:
Bunlarda ikiye ayrılır:
1-Örtücü Mürekkepler
2-Şeffaf Mürekkepler
Örtücü Mürekkepler: Kaliteli ve
kalitesiz cinsleri vardır. Resim, kitap, broşür, duvar afişleri, bunlara benzer
baskı işlerinde örtücü mürekkeplerin her rengi kullanılır. Özü toprak
boyalardır. Bir üstten basılan renk bir önceki basılan renkte etkilenmez.
Şeffaf Mürekkepler: Trikromi adı
verilir. Renkli baskılarda kullanılan kaliteli mürekkeplerdir. Üst üste basılan
renkler birbirleriyle etkilenir. Etki neticesi değişik renk tonları elde
edilmesi sağlanır.
Yardımcı Maddeler: Matbaa mürekkeplerinin tatbik sahalarının geniş
olması zaman zaman matbaacıların değişik yardımcı maddeler kullanmaya zorlar.
Matbaacı makine baskı atölyesinin ısı ve nem durumuna, kullandığı baskı
malzemesinin özelliklerine uymak zorundadır. Bu durumlarda önemli olan
kullanılan yardımcı maddeyi seçmek lüzumu kadar kullanmaktır. Mürekkepler uygun
olmayan yardımcı maddelere karşı ters tepkiler gösterir. Zaman ve kalite
kaybına neden olur. Mürekkep fabrikaları kendi imal ettikleri mürekkeplerin
bünyelerine bağdaşacak çeşitli yardımcı maddeleri de piyasaya sürmektedirler.
Unutulmaması gereken husus A firmasının mürekkep yapısına uygun yardımcı
maddeleriyle muamele etmelidir. Önemli olan mürekkebin bünyesinde meydana
gelecek kimyasal ve fiziksel değişmelerin elde edilmesi renk şiddetinin
değişmemesidir. ilave yüzdelerini çok iyi ayarlamak lazımdır. Yüzdesindeki
fazlalık mürekkebi bulamaç haline getirir, kısaltır, onu zemin baskılardan
başka bir işte kullanılmayacak hale getirir. Misalden de anlaşılacağı gibi
mürekkebin viskozitesinde bir düşüş ve bunun yanında da yapışkanlık değerinin
normalin altına düşmüş olmasıdır. Matbaacı mürekkebe herhangi bir ilave
yaparken yardımcı madde seçiminde çok dikkatli davranmalı ilaveyi teraziyle
tartmalı veya kademeli olarak yapmalıdır. Kısa olarak özetlersek teknik açıdan
lüzumlu ilaveler yapılmalıdır. Alışkanlık bu iş için bir ölçü teşkil etmemelidir.
Kullanılan yardımcı maddeler baskı işlemlerini kolaylaştıran ve aynı zamanda
zorlaştıran unsurlardır.